سفته

سفته چیست
سفته نامی است که حتما آن را شنیده اید و بار‌ها به بهانه گرفتن وام یا ضمانت از آن استفاده کرده اید. اما امروزه در دنیای اقتصاد و تجارت، سفته به عنوان وسیله‌ای اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری ایفا می‌کند و حتی شرکت‌های بزرگ با صدور آن نزد بانک‌ها، مشکلات مالی جاری خود را مرتفع می‌کنند. منظور از آنکه سفته وسیله کسب اعتبارمی باشد آن است که بیش از آن که مانند چک وسیله پرداخت و جایگزین وجه نقد و پول باشد به عنوان یک وثیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر چند دارای ویژگی پرداخت هم می باشد. اما امروزه کسی از سفته به جای پول یا به جای چک استفاده نمی کند.سفته یا فته طلب، با توجه به قانون سفته، عبارت است از، سندی که صادر کننده آن، متعهد می شود، مبلغ درج شده در آن را، در تاریخ مشخص یا عندالمطالبه پرداخت کند. نحوه صدور سفته، بدین شکل است که باید، مواردی چون نام گیرنده، مبلغ، تاریخ صدور و پرداخت، در آن، نوشته شود. پس از تهیه برگه سفته و درج این موارد، صادر کننده، آن را مهر و امضا می کند و در نتیجه به پرداخت متعهد می شود.

شرایط و مراحل صدورسفته

سفته هم مانند چک بوده و برای این که شکل قانونی داشته باشد باید بخش های معین در برگه ی سفته وجود داشته باشد تا جلوه قانونی به خود بگیرد و بتوان برای وصول آن اقدام نمود.

برای اینکه سفته شکل قانونی داشته باشد،هنگام صدورآن باید موارد زیر در نظر گرفته شوند؛

1. ابطال تمبر مالیاتی
2. درج تاریخ صدور
3. درج مبلغ مشخص
4. تعیین گیرنده وجه
5. تعیین تاریخ تادیه(پرداخت)
6. مهر و امضای سفته

• ابطال تمبر مالیاتی

پس از اینکه به قصد تهیه سفته به بانک مراجعه ‌‌می‌کنید، ابتدا باید مبلغی در قبال دریافت سفته پرداخت شود که در اصطلاح به آن خرید سفته گفته ‌‌می‌شود. لازم به ذکر است که وجه واریزی نسبت به مبلغ مورد نظر برای سفته متفاوت خواهد بود. در واقع این مبلغ پرداختی همان مالیات مورد نظر برای صدور سفته است که این روزها به جای ابطال تمبر مالیاتی شناخته ‌‌می‌شود.

• درج تاریخ صدور

صادر کننده، باید، طبق قانون سفته، تاریخ صدور سفته را قید کند، در غیر این صورت، سند ، ارزش تجاری خود را از دست می دهد. تاریخ صدور، باید شامل روز، ماه و سال باشد و بهتر است که با حروف هم نوشته شود. سفته بدون تاریخ، در مواردی، مثل مشخص نبودن تاریخ صدور، سبب می شود، سفته، یک سند عادی محسوب شود.

• درج مبلغ مشخص

پس از تهیه سفته، متنی در حاشیه آن درج شده است که این متن بیان کننده سقف مبلغی است که شما ‌‌می‌توانید نسبت به پرداخت آن تعهد دهید. لازم به ذکر است که این متن بیانگر سقف مبلغ است و نه به معنای عدم نیاز برای درج دقیق مبلغ مورد نظر. بنابراین به سقف تعیین شده در حاشیه اکتفا نکنید و مبلغ مورد نظر خود را به صورت دقیق نیز ذکر کنید. یادتان باشد که در درج مبلغ مورد نظر به حروف الزام خواهید داشت. در صورتی که به این دو نکته توجه داشته باشید، میتوانید از راه‌‌های احتمالی برای سوء استفاده از سند صادر شده جلوگیری نمایید.

• تعیین گیرنده وجه

یکی دیگر از شرایط سفته، نوشتن نام گیرنده در سند است. به عبارتی نام گیرنده که به عنوان طلبکار تعهد مورد نظر شناخته می شود، در سفته نوشته شود. اگر نامی در سفته ذکر نشود، هویت سفته در وجه حامل خواهد بود. برای امنیت بیشتر بهتر است حتما نامی در سفته نوشته شود.

• تعیین تاریخ تادیه(پرداخت)

تاریخ پرداخت سفته را می توان مهمترین بخش از آن دانست. در صورتی که تاریخ پرداخت در سفته نوشته نشود، سفته در زمان حال قابل وصول و ادعا خواهد بود و شخص دارنده هر زمان می تواند برای دریافت مبلغ آن اقدام کند. بهتر است تاریخ پرداخت نیز شامل اعداد روز و ماه و سال (به عدد و حروف) باشد.

• مهر و امضای سفته

با درج مهر یا امضای صادر کننده سفته، تعهد وی در قبال این سند تجاری آغاز می شود. نکته مهم در مورد امضا یا مهر سفته این است که این مورد و همه مواردی که پیشتر گفتیم باید توسط صادر کننده در سفته ذکر شود.

انواع سفته

سفته به دلایل متفاوت صادر می‌شود و به انواع مختلفی دسته بندی می گردد. اما توجه شود که از لحاظ شکلی و قانونی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند.

انواع سفته براساس کاربرد

1. سفته جهت ضمانت
2. سفته حسن انجام کار (استخدام)
3. سفته برای انجام معاملات

• سفته جهت ضمانت

در برخی مواقع که افراد قرار است کاری را انجام دهندند و یا پروژه ای را بر عهده میگیرند، برای آن که پروژه را بدرستی و کامل انجام دهند هنگام بستن قراداد یکی از طرفین به عنوان ضمانت سفته می دهند.

• سفته حسن انجام کار (استخدام)

شرکت ها و سازمان ها زمانی که درخواست نیروی جدید می کنند و فردی را برای استخدام انتخاب میکنند، از وی سفته ضمانت طلب می کنند.

این سفته برای حسن انجام کار پرسنل شرکت است که کار خود را بدون نقص و اشتباه انجام دهند و سعی کنند به طور کامل وظایف خود را انجام دهند و در برابر اطلاعات و حریم خصوصی شرکت مسئول باشند.

• سفته برای انجام معاملات

گاهی اوقات در بازار و برای موارد کوتاه مدت که باید مبلغی را پرداخت کنند برای ضمانت سفته میدهند تا فروشنده اطمینان پیدا کند که تا در تاریخ معین پول خود را دریافت می کند.

انواع سفته بر اساس نحوه پرکردن

1. سفته بدون امضا
2. سفته بدون تاریخ
3. سفته در وجه حامل

• سفته بدون امضا

سفته بدون امضا به گونه‌ای است که فرد می تواند سفته را نقد نکند و به یک فرد دیگر بدهد و در یک معامله دیگر از آن استفاده داشته باشد.

• سفته بدون تاریخ

وقتی که فرد سفته بدون تاریخ دریافت می‌کند، می‌تواند هر زمان که صلاح دید، مبلغ سفته را از صادرکننده ثبت بخواهد.

• سفته در وجه حامل

اگر روی سفته به جای نام گیرنده در وجه حامل نوشته شود، یعنی هر شخصی که سفته را دارد، می تواند مبلغ سفته را طلب کند.

مزایای سفته نسبت به چک

سفته و چک از جمله اسناد تجاری هستند که افراد در روابط شغلی و تجاری خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. این دو سند تجاری از هم متفاوت‌اند. در مواردی سفته نسبت به چک برتری دارد و فرد برای بهره بردن از این مزایا ترجیح می‌دهد از سفته به‌ عنوان ضمانت استفاده کند. این مزایا عبارت‌اند از:

• سفته جنبه کیفری ندارد و یک سند حقوقی است. به این معنی که چک بلامحل جرم است اما عدم پرداخت در سررسید مطلقاً جرم محسوب نمی‌شود.
• برای مطالبه سفته بدون نیاز به واخواست کردن می‌توان به دادگاه مراجعه کرد اما برای چک بدون گواهی عدم پرداخت از بانک و برگشت زدن آن.
• نمی‌توان طرح دعوا نمود و از دادگاه درخواست مطالبه نمود.
• امضای چک قابل‌ انکار نیست اما امضای سفته قابل‌ انکار است.
• گرفتن دسته‌ چک شرایط خاص بانکی و مراحل قانونی دارد، اما تهیه سفته هیچ محدودیت و شرایطی را شامل نمی‌شود.

چگونه ازمزایای سفته برخوردار شویم؟

در صورتی که سفته‌‌‌ای در دست دارید و ‌‌می‌خواهید از مزایای مختلف آن اعم از تامین خواسته و مسئولیت تضامنی بهره مند شوید، باید بدانید که برای رسیدن به این گونه مزایا باید شرایط و مراحل زیر در نظر گرفته شود.

در حداکثر ۱۰ روز از سررسیدی که در سفته به منظور پرداخت قید شده است باید به مرجع ثبت واخواست دادگستری بروید و نسبت به عدم تادیه اعتراض خود را اعلام نمایید. برای ثبت این اعتراض باید نوشته‌‌‌ ای تحت عنوان واخواست عدم تادیه تهیه شود. در صورتی که سند تجاری مزبور سررسید معین ندارد و عندالمطالبه است، باید حداکثر تا یک سال پس از صدور آن نسبت به وصول طلب اقدام کرد.

لازم به ذکر ‌‌می‌باشد که این کار با ارسال اظهارنامه امکان پذیر خواهد بود. اگر برای وصول وجه مورد نظر از اظهارنامه استفاده کرده اید، باید منتظر ابلاغ آن بمانید. زیرا تاریخ ابلاغ اظهارنامه به عنوان تاریخ سررسید و مطالبه به حساب ‌‌می‌آید. پس از ابلاغ اظهارنامه شما حداکثر تا ۱۰ روز فرصت خواهید داشت تا نسبت به ثبت واخواست عدم تادیه اقدام نمایید.

پس از ثبت واخواست عدم تادیه ‌‌می‌توانید با مراجعه به مراجع ذی صلاح، تقاضای تامین خواسته کنید. در صورتی که پیش از تقاضای تامین خواسته، دعوای مطالبه وجه را اعلام نکرده اید باید حداکثر تا ۱۰ روز پس از صدور قرار، دعوای مذکور را طرح نمایید. در غیر این صورت شاید از اموال توقیف شده، رفع توقیف شود.

حداکثر تا ۱ سال پس از ثبت واخواست عدم تادیه باید در دادگاه‌‌‌ای ذی صلاح دعوای مطالبه وجه سند تجاری مزبور را اعلام نمایید. در صورتی که از این کار غلفت کنید، طرح دعوا علیه ظهرنویسان را از دست خواهید داد. در واقع مزیت مسئولیت تضامنی ، از دست خواهد رفت و پس از آن شما فقط ‌‌می‌توانید علیه صادرکننده، طرح دعوا داشته باشید. لازم به ذکر ‌‌می‌باشد که این فرصت یک ساله برای سفته‌‌هایی در نظر گرفته شده است که محل پرداخت در داخل کشور دارند. در صورتی که محل پرداخت در خارج از ایران باشد،  دو سال مهلت برای طرح دعوا علیه ظهرنویس‌‌ها در نظر گرفته شده است.

روش های وصول سفته

• وصول سفته از راه اجرای ثبت

سفته جزو اسناد لازم الاجرا به حساب می آید و وقتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کند می‌ تواند علیه فرد صادر کننده برای وصول سفته اقدام کند.

• روش مراجع قضایی دادگستری

در این روش دارنده سفته دادخواست حقوقی علیه مسئول یا مسئولان سند تجاری برای وصول سفته را انجام می دهد و اقامه دعوی می کند. وقتی که صادر کننده سفته محکوم شود، سفته قابل وصول خواهد بود.

• مطابق رویه

در صورتی که مبلغ سفته تا دویست میلیون ریال باشد باید از طریق شورای حل اختلاف اقدامات لازم انجام شود. اما اگر مبلغ بیش از این مقدار بود، دادگاه حقوقی محل اقامت مناسب ترین مکان برای شکایت و وصول سفته است. قاضی بعد از بررسی های لازم حکم قطعی را برای وصل سفته شما صادر می کند.

مجازات سفته

یکی از دغدغه‌های مهم افرادی که اقدام به صدور سفته می‌کنند، در مورد عواقب وصول نشدن آن است. دارنده سفته می‌تواند علیه صادرکننده، پشت‌نویس یا ضامن اقدام قانونی کند؛ اما لازم است بدانید سفته یک سند حقوقی است نه کیفری، یعنی عدم پرداخت آن در تاریخ مقرر، جرم محسوب نمی‌شود.

در صورتی ‌که صدور چک بلامحل جرم است زیرا چک برخلاف سفته جنبه کیفری دارد. گرچه دارنده سفته می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه حقوقی علیه صادرکننده آن حکم جلب و بازداشت او را دریافت کند، اما این به ‌منزله داشتن آثار کیفری و سوءپیشینه کیفری برای او نخواهد بود.

برای مطالبه وجه سفته در صورتی که دارنده سفته بخواهد بدواً توقیف اموال صادرکننده را دریافت کـننده مستلزم واخواست می بـاشد و باید سفـته را از طریق بانـک واخواست کند تا بتواند بدواً توقیف اموال یا تأمـین خواسته بگیرد. در غیر اینصورت باید به عنوان سند عادی درخواست مطالبه وجه انجام شود و پس از دریافت حکم قطعی در مرحله اجرا توقیف مال انجام شود.

بعد از اقامه‌ی دعوا دادگاه موظف می باشد که به محض تقاضای دارنده‌ی سفته که به علت عدم پرداخت مبلغ سفته اعتراض کرده بود، معادل وجه سفته را از اموال کسی که دعوا علیه او طرح شده است. به عنوان تأمین توقیف کند. چنین تأمین خواسته‌ای نیازمند ارائه‌ی دلیل و توجیه از سوی دارنده‌ی سفته نیست و دارنده‌ی سفته می‌تواند به هنگام اقامه‌ی دعوا در دادخواستی که تنظیم نموده است تقاضای توقیف اموال خوانده را نیز مطرح کند.

با توقیف این مال برای طلبکار دارنده‌ی سفته این اطمینان را به وجود می‌آید که در صورت محکومیت بدهکار می‌تواند از محل فروش مال توقیف شده طلب خود را وصول کند و بدهکار فرصتی برای مخفی کردن یا فروختن اموال خود نخواهد داشت.

سفته را از کجا می توان تهیه نمود؟

سفته مانند چک نیست که حتما قبل از گرفتن آن به بانک اقدام نمود و شرایط فرد بررسی شود تا بانک او را تایید نماید، زیرا مواردی که سفته برای آن ها استفاده می شود، خیلی متفاوت از چک می باشد و بیشتر از سفته برای تضمین استفاده می شود. با تمام این تفاسیر برای دریافت سفته باید به بانک مراجعه کنید ولی دیده شده که خیلی از افراد از طریق دکه ها نیز سفته تهیه می کنند که امکان کلاه برداری در این نوع سفته ها خیلی زیاد است.