مقدمه
تمام افرادی که جزو کارکنان ادارات و ارگان های کشور محسوب می شوند، اعم از رسمی و پیمانی، از تمام امکانات تامین اجتماعی برخوردار بوده و تحت حمایت این سازمان قرار می گیرند. از امکانات تامین اجتماعی می توان به بازنشستگی، بیمه بیکاری، فوت، از کارافتادگی و … اشاره کرد. افراد در طول دوره خدمت خود ماهانه حق بیمه پرداخت می کنند که این حق بیمه از حقوق آن ها کسر می شود تا بتوانند از بیمه درمانی استفاده کرده و همچنین در زمان بازنشستگی، بیمه بیکاری و مواقع دیگر مثل از کار افتادگی از مزایای تامین اجتماعی برخوردار شوند.تامین اجتماعی چه خدماتی ارائه می دهد؟
تامین اجتماعی خدمات و تعهدات خود را به دو صورت به بیمه شدگان ارائه می دهد: خدمات و تعهدات کوتاه مدت و بلند مدت. خدمات کوتاه مدت تامین اجتماعی شامل غرامت دوران بارداری، مستمری دوران بیکاری (بیمه بیکاری)، غرامت دستمزد دوران بیماری و … می شود. خدمات بلند مدت نیز شامل پرداخت مستمری بازنشستگان، مستمری بازماندگان، مستمری از کار افتادگی و … خواهد بود.
به طور کلی برخی از مزایای بیمه تامین اجتماعی شامل موارد زیر می باشد:
- داشتن دفترچه‌های درمانی
- فراهم بودن امکان استفاده از خدمات درمانی و پزشکی رایگان درمانگاه‌‌ها و بیمارستان‌‌های خود تامین اجتماعی
- امکان بازنشستگی و دریافت کردن مستمری
- پرداخت عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی
- دارا بودن بیمه ازکارافتادگی
- بیمه بیکاری
- کمک‌های بلاعوض در مواردی مثل ازدواج
- پرداخت هزینۀ درمان‌هایی (بهجزعملهای زیبایی)
- پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی
- مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی از طریق سایت
- کمک هزینه های زایمان
- کمک هزینه های بارداری
- مستمری برای بازماندگان کارکنان فوت شده
مشمولین بیمه تامین اجتماعی
به طور کلی مشمولین بیمه تامین اجتماعی به دو دسته ذیل تقسیم می شوند :
1 – بیمه اجباری :
تمام کسانی که تحت شمول و مخاطب قانون کار قرار می گیرند یعنی کارگران و کارفرمایان در این دسته جای می گیرند. آن طور که در ماده چهار قانون تامین اجتماعی آورده شده است. مشمولین این قانون عبارتند از :
الف ) افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می کنند.
ج ) دریافت‌کنندگان مستمری های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت.
2 – بیمه خویش فرما یا غیر اجباری :
کسانی که تحت بیمه اجباری قرار نمی گیرند و به هر علتی کارفرما ندارند می توانند خود را بیمه اختیاری یا خویش فرما کنند. به غیر از آن اگر در گذشته کارفرما داشته و بیمه اجباری داشتید اما به هر علتی قطع همکاری کرده اید می توانید از طریق بیمه خویش فرما و به صورت پرداخت منظم حق بیمه، همچنان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار بگیرید.
مشمولان بیمه تأمین اجتماعی که سابقه پرداخت حداقل شش ماه حق بیمه را داشته و بدون میل و اراده خودشان بیکار شده باشند، می توانند بیمه بیکاری دریافت کنند . برای دریافت بیمه بیکاری لازم است حداقل ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری این موضوع به واحد کار و امور اجتماعی اطلاع داده شده و در سامانه جامع روابط کار یا سامانه ثبت درخواست بیمه بیکاری ثبت نام به عمل آید.
شکایت از بیمه تأمین اجتماعی
گاهی پیش می آید که افرادی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند، به دلایلی از خدمات این سازمان رضایت کافی را نداشته وبه دنبال مرجعی برای طرح شکایت علیه بیمه تامین اجتماعی میگردند.
همچنین ممکن است کارمندان و مسئولین این سازمان در انجام بعضی خدمات کوتاهی کرده و باعث ضرر و زیان به برخی افراد شوند.
طبق اظهارنظر مدیرکل دفتر امور حقوقی سازمان تامین اجتماعی، با توجه به اینکه ۳.۵ میلیون بازنشسته تحت پوشش سازمان در کشور وجود دارد، میتوان گفت موارد زیادی از شکایت‌ها به بیمه بازنشستگان، احکام حقوقی، سنوات و اعتراضاتی در زمینه تعیین حقوق و دستمزد و … مربوط می‌شود
نحوه شکایت از بیمه تامین اجتماعی
رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی، اخیرا طی یک نشست خبری اعلام کرد که مرکز اطلاع رسانی ۱۴۲ از این پس با کادری ویژه و مجرب از کارشناسان ارشد تامین اجتماعی به فعالیت خود ادامه می دهد.
شهروندان تهران می توانند با شماره گیری ۱۴۲ و باقی شهرها با شماره گیری ۱۴۲-۰۲۱ و ارسال پیام به ۵۰۰۰۱۴۲ مشکلات بیمه ای خود را اعلام نمایند و مشاوره های لازم در این زمینه را دریافت کنند.
علاوه بر آن اگر از شعبه شکایت دارید، می توانید به شعبه مرکزی یا دفتر مرکزی تامین اجتماعی مراجعه کنید و در صورت شکایت از خود سازمان تامین اجتماعی، باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کنید
شکایت از تامین اجتماعی به دیوان عدالت اداری
شکایت از سازمان تامین اجتماعی به دیوان عدالت اداری به دو صورت امکانپذیراست:
1 – شکایتی است که از طرف افراد بیمه شده با توجه به برخی از تصمیمات و عملکردهای سازمان تامین اجتماعی به دیوان عدالت اداری مطرح می گردد.
۲ – نوع دیگری از شکایت وجود دارد که مربوط به سازمان تامین اجتماعی است و دراین شکایت درخواست ابطال آیین نامه ها و بخشنامه هایی است که بعضا” توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی مطرح می گردد ، مبنی بر اینکه این آیین نامه ها و بخشنامه ها خلاف شرع و قانون بوده و از صلاحیت واختیارات سازمان تامین اجتماعی خارج هستند .
در شکایت نوع اول : دعوای مطرح شده در دیوان عدالت اداری در شعب دیوان عدالت اداری رسیدگی می شود .
در شکایت نوع دوم : دعوای مطرح شده نسبت به سازمان تامین اجتماعی در هیات عمومی دیوان عدالت اداری رسیدگی می شود .
چنانچه برای افراد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی نسبت به بیمه این اشخاص اختلافاتی به وجود آید، ابتدا” این افراد باید با طرح شکایت در هیات های بدوی اداره کار پیگیر این امور باشند و چنانچه رای صادره ازاین هیات ها مورد اعتراض شخص (خواهان) بیمه شده یا وکیل قانونی وی قراربگیرد می تواند ظرف ۱۵ روز اعتراض خود را در هیات های حل اختلاف اداره کار مطرح نماید ، و چنانچه رای صادره از هیات های حل اختلاف اداره کار مورد اعتراض شخص بیمه شده یا وکیل قانونی وی قرار گیرد، می توانند ظرف مهلت ۲۰روز نسبت به رای صادره توسط هیات حل اختلاف اداره کار ، درخواست تجدید نظر نسبت به رای صادره را در دیوان عدالت اداری مطرح نمایند .
وکیل تامین اجتماعی
وکیل بیمه تامین اجتماعی وظیفه رسیدگی به شکایات بیمه شدگان علیه کارفرما را دارد. سازمان تامین اجتماعی دارای قوانینی است که کارفرما را موظف به انجام آن ها در مقابل کارگر می نماید. در صورتی که کارفرما از انجام وظایف خود در قبال کارگر سرباز زده و کوتاهی کند، کارگر می تواند از کارفرما شکایت کند. گاهی ممکن است افراد در مورد مسائل مختلفی با کارفرما به مشکل بر بخورند و یا اختلافاتی بین فرد بیمه شده و کارفرما به وجود آید. در این اختلافات ممکن است کار به هیئت های مختلف و حتی دیوان عدالت اداری برسد که در این مواقع نیاز به یک وکیل تامین اجتماعی به وضوح احساس خواهد شد. افراد می توانند پیگیری پرونده خود را به صورت تخصصی به یک وکیل متخصص تامین اجتماعی بسپارند و به حق خود برسند.
از وظایف کارفرما در مقابل کارگر که در قانون تامین اجتماعی وضع شده است می توان به پرداخت عیدی، پاداش، حق مسکن، حقوق، حق خوار و بار، حق اولاد و … اشاره نمود. در صورت عدم پرداخت حقوق ذکر شده از سوی کارفرما، کارگر می تواند با کمک گرفتن از یک وکیل تامین اجتماعی از کارفرما شکایت کرده و حق خود را مطالبه کند.
خدمات یک وکیل تامین اجتماعی شامل موارد زیر می باشد:
- حضور وکیل در هیئت حل اختلاف
- حضوروکیل در مراحل رسیدگی به پرونده
- نوشتن لایحه برای رسیدگی به پرونده توسط وکیل
انواع موضوعات قابل پیگیری توسط وکیل بیمه تامین اجتماعی
1 – بیمه بیکاری
براساس قانون اگر افرادی در محلی مشغول به کار باشند و در این مدت برای انها بیمه بیکاری پرداخت شود و مدت ان یک سال و یا بیشتر از ان باشد میتوانند در صورتی که به هر دلیلی از محل کار اخراج شوند و یا تعدیل نیرو انجام شود به مدت معینی بیمه بیکاری دریافت نمایند. در تمامی مواردی که سازمان تامین اجتماعی علی رغم وجود شرایط برای فرد حاضر به پرداخت بیمه بیکاری برای فرد نمی باشد در این موارد وکیل سازمان تامین اجتماعی می تواند پرونده را به عهده گرفته و بیمه بیکاری را برای فرد برقرار نماید .
2 – بیمه جهت از کار افتادگی
اگر فردی در هنگام کار و یا در عین ماموریت دچار حادثه شود و به صورت کلی و جزئی دیگر توانایی انجام کار کردن از وی گرفته شود می تواند به ساطمان تامین اجتماعی در این رابطه درخواست داده و تقاضای ازکار افتادگی را بنماید . در صورتی که سازمان این موضوع را تقبل ننماید وی می تواند به وکیل مراجعه کند و یک وکیل سازمان تامین اجتماعی این امر را به عهده گرفته و به انجام می ساند .
3 – بازنشستگی
بازنشستگی از جمله مهمترین مواردی می باشد که سبب می شود افراد اقدام به پرداخت حق بیمه بنمایند. در برخی از موارد علی رغم اتمام مدت زمان بیمه برای افراد، این اشخاص باید بازنشسته شده و در این رابطه سازمان اقدام به پرداخت حقوق مستمری افراد بنماید. ممکن است اختلافاتی دراین موارد بین فرد و سازمان ایجاد شود و با سپردن امر به یک وکیل سازمان، به سرعت در دیوان و یا خود سازمان امر توسط وکیل مورد پیگیری قرار میگیرد و در این باره امور فرد به انجام می رسد .
4 – سختی کار ( مشاغل سخت و زیان آور )
مشاغلی هستند که از جهاتی سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند این جهات از حیث فیزیکی و مکانیکی حساب می‌شوند به این صورت که به طور مثال محیط کار برای شخص کارگر غیراستاندارد بوده و کارگر بعد از مدتی کار در آن محیط از نظر روحی و جسمی دچار مشکلات عدیده ای شده است که حال این مشکلات میتوانند به شکلی باشند که کارفرما تمامی تمهیدات لازم را از حیث ایمنی و بهداشتی مورد رعایت قرارداده با این حال کار ذاتاً در حوزه مشاغل سخت محسوب می‌شود و گاهی پیش می‌آید که شخص کارفرما می‌تواند با فراهم‌کردن ابزار ایمنی لازم و رعایت موارد بهداشتی سختی کار را از بین ببرد ولی این کار را انجام نمی‌دهد و کار در حوزه مشاغل سخت قرار میگیرد.
در چنین حالتی فرد می‌تواند با اثبات این امر که شغل او در زمره مشاغل سخت قراردارد از سازمان تأمین اجتماعی درخواست بازنشستگی زودتر از موعد نماید و در این خصوص می‌تواند کلیه اقدامات لازم را به وکیل بیمه تأمین اجتماعی بسپارد، در این حالت وکیل بیمه تأمین اجتماعی با دادن درخواست به سازمان و جلب کارشناس اقدامات لازم در خصوص درخواست بازنشستگی را انجام می‌دهد.
5 – حقوق بازنشستگی برای وراث
زمانی که فردی در ایام بازنشستگی فوت می‌نماید و از تأمین اجتماعی در طول زندگی خود حقوق دریافت می‌کند وراث این شخص تحت احراز یک سری شرایط تعیین شده در قانون میتوانند حقوق بازنشستگی فرد را دریافت نمایند؛ ولی برای این که به این حق خود برسند باید مراحلی را طی نمایند که در این خصوص وکیل متخصص تأمین اجتماعی می‌تواند بسیار یاری‌دهنده خوبی باشد.
6 – بیمه کارگران ساختمانی
براساس ماده ۵ ضابطه بیمه های همگانی کارگران ساختمانی مصوب ۹/۸/۱۳۸۶ تمامی سازندگان ساختمان یا مالکین می بایست خلال اخذ پروانه ساختمان حق بیمه کارگران خود را برای هر متر مربع زیربنا معادل ۴% دستمزد ماهیانه سال به حساب سازمان تامین همگانی پرداخت نمایند ، که شهرداری مجبور است خلال اصدار پروانه ساخت بیمه دراثر از اجرای عملیات ساختمانی در برابر اشخاص ثالث از حیث تعهدات جانی و مالی و گواهی تامین همگانی را دریافت نماید .تمامی کارگران شاغل در زمینه ساختمان تا اینکه تخریب و ترمیم … براساس ضابطه بیمه های همگانی کارگران ساختمانی مصوب ۹/۸/۱۳۸۶ مشمول بیمه اجباری کارگران ساختمانی مصوب ۱۳۵۲ و ضابطه فوق وجود دارد .اینگونه براساس ماده واحده ضابطه اصلاح ماده ۵ ضابطه بیمه همگانی کارگران مصوب ۱۶/۹/۱۳۹۳سازمان تامین همگانی مجبور شده است با در یافت ۷% حق بیمه از کارگر و ۱۵% مجموع عوارض اصدارپروانه از مالک نسبت به ادامه بیمه تمام کارگران ساختمانی عمل کنند و اصدار پایان کار منوط به اصدارمفاصا حساب وجود دارد . کارگران فصلی اینگونه براساس ضابطه مشمول پرداخت حق بیمه بوده ومشمول ضابطه بیمه میگردن
7 – حقوق همسر کارکنان حکومت
در صورتیکه همسر کارمندی به شغل دولتی در داخل مملکت تعیین شود به تبعیت از محل کار همسر می تواند حداکثر تا ۶ سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.مرجع تشخیص حساس بودن شغل سازمان کار استخدامی مملکت می‌باشد.
8 – استفاده از مستمری ۲ شوهر
بر اصل ماده ۲۶ ضابطه حمایت خانواده سال ۱۳۹۳ ازدواج دائم همسر متوفی مانع دریافت حقوق مستمری بازماندگان زوج متوفی نوجود دارد.صندوق های بازنشستگی و تامین همگانی مجبور وجود دارد در مورد همسرانی که مستمری آنها به علت ازدواج مجدد قطع شده را مجدداً برقرار نماید .بر اصل ماده ۳۷ آئین نامه زوجه متوفی در فرم فوت شوهر بعدی و تعلق مستمری بازماندگان به زوجه بر اثر آن از مستمری که مبلغ آن اکثر است برخوردار خواهد شد